MODEL:4T-6T
Bề rộng làm việc        : 160>220 CM
Công suất                     : 0,47/ha/nguoi/gio
Đường kính lỗ rơi     : 9mm
Hàng cách hàng          : 160-180mm
Lượng giống gieo     : 50-150kg/h

Gieo thẳng bằng công cụ sạ hàng được thực hiện thành công ở các tỉnh: Hà Tây, Hà Nam, Vĩnh Phúc, Hải Dương… đã khẳng định gieo thẳng vượt trội so với gieo cấy lúa truyền thống như:

- Giảm công lao động, giảm chi phí về giống.

- Gieo thẳng hàng, gieo thưa thuận lợi cho chăm sóc, lúa đẻ khoẻ sinh trưởng phát triển tốt, hạn chế được sâu bệnh hại.

- Thời gian rút ngắn được 7 - 10 ngày so với lúa cấy, tăng năng suất 10 - 15% . Góp phần giải phóng đất sớm cho cây trồng vụ đông trên đất hai lúa.

- Năm 2009 Trung tâm Khuyến nông - Khuyến lâm tỉnh Bắc Kạn triển khai thực hiện mô hình gieo thẳng bằng công cụ sạ hàng tại 3 huyện: Nà Phặc, Chợ Đồn, Ngân Sơn, đây là mô hình tiến bộ kỹ thuật mới đến với nông dân tỉnh Bắc Kạn.

- Mục tiêu của mô hình nhằm chuyển giao những tiến bộ kỹ thuật mới cho nông dâ áp dụng vào sản xuất, giảm chi phí về giống, giảm sức lao động, rút ngắn thời gian và nâng cao năng suất. Để các hộ nông dân thực hiện có hiệu quả sau đây chúng tôi xin hướng dẫn kỹ thuật gieo thẳng bằng công cụ sạ hàng:

1. Chuẩn bị ruộng gieo.

- Chọn cánh đồng chủ động tưới nước

- Cần quy hoạch, khoanh vùng gieo tập trung để tiện tưới tiêu, chăm sóc, bảo vệ, phòng trừ sâu bệnh.

- Làm đất kỹ phẳng (như làm đất gieo mạ)

- Bón đủ phân lót trước khi bừa cấy

- Để lắng bùn, sau đó vét rãnh xung quanh, lên luống ruộng bằng chiều dài của giàn kéo, tính từ tâm bánh nọ đến tâm bánh kia (dùng hai ống quần, đổ đầy cát bên trong, buộc chặt vào hai đầu cây chuối dài 2,2m rồi kéo tạo rãnh và san phẳng mặt ruộng), giữ nước trên ruộng đến khi gieo.

Lưu ý: Nếu ruộng phẳng, dốc thì không cần lên luống, vét bánh của giàn kéo đồng thời là đường thoát nước.

2. Ngâm ủ hạt giống

- Xử lí giống trước khi ngâm ủ bằng nước muối nhằm chọn ra 100% hạt chắc, mẩy, loại bỏ hoàn toàn hạt lép, lửng và hạt cỏ dại : Trước khi ủ, xử lí hạt giống bằng CRUISER (5ml pha với 1 - 1,5 lít nước trộn đều trên 20kg thóc giống), để diệt các mầm bệnh và bọ trĩ gây hại thời kỳ đầu.

- Điều khiển để mầm dài hơn rễ, khi gieo xuống rễ bám ngay vào đất: Khi mầm dài ½ – 1/3 hạt thóc thì đem gieo.

Lưu ý: Không để mầm quá dài, hạt giống sẽ không xuống được lỗ gieo, mầm quá ngắn, hạt giống xuống nhiều, mất công tỉa bỏ.

3. Thời vụ:

- Vụ xuân: Gieo sau lập xuân đến 25/2, khi nhiệt độ bình quân trong ngày > 150C

- Vụ mùa: Gieo từ 10/6 – 20/6, gieo vào buổi chiều hoặc những ngày mát.

4. Gieo hạt:

* Chuẩn bị trước khi gieo:

- Tháo cạn nước, dùng cây chuối hoặc tấm ván trang lại mặt luống để tạo lớp bùn lắng trên mặt, đảm bảo khi gieo hạt giống chìm nhưng không lọt vào lỗ hổng lớn.

- Chuẩn bị giàn gieo: Giàn gieo có 6 trống để đựng giống, mỗi trống có bốn hàng (hai hàng mau gieo với mật độ 40kg/ha; hai hàng lỗ thưa gieo với mật độ 30kg/ha); hàng cách hàng 20cm. Tuỳ theo từng chân đất, giống, thời vụ mà gieo mật độ khác nhau:

- Đất vàn cao, vụ xuân, mầm hơi dài thì gieo với mật độ 40kg/ha, dùng dây chun hoặc băng dính bịt bớt hàng, lỗ mật độ 30kg/ha.

- Đất vàn, vàn thấp, vụ xuân mầm ngắn thì gieo với mật độ 30kg/ha, dùng dây chun bịt bớt hàng, lỗ 40kg/ha.

- Đối với lúa lai hoặc áp dụng biện pháp thâm canh cải tiến thì gieo hàng lỗ thưa 30kg/ha. (Điều khiển ủ để mầm hơi dài, lượng giống sẽ xuống ít hơn).

- Mở nắp trống, chia đều lượng giống vào trong các trống (chỉ độ đầy 2/3 trống), đóng nắp lại, kiểm tra nắp cho chắc chắn để tránh bật nắp, hạt giống rơi ra ngoài.

Lưu ý: Không được đổ đầy, hạt giống sẽ không xuống được.

* Gieo hạt:

- Sau khi chuẩn bị xong, đưa giàn gieo vào vị trí gieo, kéo thẳng theo chiều mũi tên trên nắp trống, khi tới đầu bờ nhắc giàn gieo lên quay ngược 1800, đặt một bánh ở lần kéo sau trùng với bánh ở lần kéo trước rồi tiếp tục kéo, cứ như vậy cho đến khi gieo hết ruộng.

Lưu ý: - Trước khi gieo phải đẩy lùi giàn gieo về phía sau để hạt giống văng ra ngay từ đầu hàng, kéo đều tay để giống xuống đều theo hàng. Khi đang kéo mà dừng lại, nếu muốn kéo tiếp phải đẩy lùi, kéo đi kéo lại cho hạt giống rơi xuống rồi mới kéo tiếp, nếu không làm như vậy thì sẽ có một khoảng trống không có giống, sau này phải dặm lại.

- Phải đặt bánh ở lần kéo sau trùng với bánh ở lần kéo trước để vừa đảm bảo mật độ, vừa đồng thời là rãnh thoát nước và đi chăm sóc sau này.

- Khi hết ruộng phải mở nắp trống ra, kiểm tra lượng giống bên trong để điều chỉnh kịp thời.

5. Bón phân.

- Bón lót cho lúa gieo thẳng như đối với lúa cấy (Riêng lượng đạm giảm 10 – 15%; Kali tăng 10 -15% so với lúa cấy để lúa cứng cây, chống đổ tốt).

* Cách bón.

- Bón lót: Trước khi bừa lần cuối 100% phân chuồng + phân lân + 20% đạm (hoặc100% NPK bón lót).

- Bón thúc lần 1: Khi lúa được 2 - 2,5 lá, bón 20% đạm + 30% Kali (hoặc 30% lượng NPK bón thúc). - Bón thúc lần 2: Khi lúa được 5 – 6 lá, bón 50% đạm + 30% Kali (hoặc 70% lượng NPK bón thúc).

- Bón đón đòng: Khi lúa có đòng cứt gián bón lót lượng phân còn lại. Nếu lượng lúa còn xanh, ruộng trũng không cần bón thêm đạm.

6. Chăm sóc sau khi gieo:

- Phun thuốc trừ cỏ: Đối với lúa gieo thẳng phun thuốc trừ cỏ là yêu cầu bắt buộc, dùng Sofit 300EC phun ngay sau khi gieo từ 1 – 3 ngày (hoặc có thể sử dụng một số thuốc trừ cỏ tiền nảy mầm khác, phun theo hướng dẫn ghi trên bao gói), sau khi phun phải giữ nước ở rãnh để đảm bảo ruộng luôn đủ ẩm, không để nứt lẻ ít nhất trong vòng một tuần. Đặc biệt lưu ý; đối với vụ xuân, nếu để ruộng khô hạn, gặp rét đậm, vừa không phát huy hiệu lực của thuốc,vừa lúa dễ bị chết rét; vụ mùa sau khi phun nếu gặp mưa phải đắp bờ giữ nước trong 24h, sau đó tháo nước từ từ để không ảnh hưởng tới hiệu lực của thuốc, trôi dạt hạt giống.

- Khi lúa đạt 2 – 2,5 lá, đưa nước láng mặt ruộng, kết hợp bón thúc lần một, tỉa dặm sau khi bón phân 2 – 3 ngày tháo cạn nước, giữ ẩm.

- Khi lúa đạt 5 – 6 lá, đưa nước trở lại, bón thúc lần hai, kết hợp làm cỏ, sục bùn, tỉa dặm định mật độ, giữ mực nước nông để lúa đẻ nhánh thuận lợi

- Khi lúa đẻ đủ số dảnh cơ bản xung quanh 350 dảnh/m2, tháo cạn để ruộng lẻ chân chim.

- Khi lúa có đòng cứt gián, đưa nước trở lại, kết hợp bón phân đón đòng, giữ nước cho đến khi lúa chín đỏ đuôi, tháo cạn nước để thu hoạch được thuận lợi.

- Các biện pháp chăm sóc khác như đối với cây lúa

7. Phòng trừ sâu bệnh

- Như lúa cấy nhưng thường xuyên kiểm tra hơn ở đầu vụ để phát hiện và xử lí kịp thời.

- Thực hiện thâm canh lúa gieo thẳng đúng quy trình kỹ thuật sẽ đơn giản hoá gieo trồng lúa, giảm sức lao động và chi phí sản xuất, rút ngắn thời gian sinh trưởng và năng suất tăng so với cấy lúa.

Thâm canh lúa gieo thẳng bằng giàn sạ hàng

Ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất lúa sẽ giảm đáng kể sức lao động và chi phí sản xuất, rút ngắn thời gian sinh trưởng của lúa và đạt năng suất cao.

Ở Quảng Trị, trong những năm qua, tất cả các khâu trong sản xuất lúa đều được ứng dụng các kỹ thuật mới, trong đó, giàn gieo sạ đã được nông dân đưa vào sử dụng qua nhiều vụ song vẫn chưa được phổ biến. Vì thế trong vụ hè thu, nông dân cần đưa công cụ này vào phục vụ sản xuất để đẩy nhanh tiến độ sản xuất, đưa kết thúc vụ hè thu càng sớm càng tốt.

Giàn sạ hàng được thực hiện trên ruộng có quy mô khá lớn, từ vài sào trở lên. Ruộng phải chủ động nước. Yêu cầu làm đất kỹ, phẳng, mặt ruộng phải đều, có nhiều bùn hoa và không để nước đọng trên mặt ruộng. Bón lót đầy đủ các loại phân trước khi bừa, trang phẳng ruộng. Phân chuồng hoai mục từ 5- 7 tạ/sào, phân NPK lượng 20- 25 kg/sào. Vét rãnh xung quanh và các rãnh ở giữa hai băng của giàn kéo.

Vụ hè thu trong tỉnh chủ yếu sản xuất các giống lúa ngắn ngày nhưng phải có phẩm cấp như khang dân, ma lâm, HT1, QNT1, HC95. Các giống dài ngày dùng để bổ sung như: P6, Xi23, X21 ...và các giống khác có thời gian sinh trưởng tương đương (nên bố trí trên chân đất cao ít bị ngập lụt cuối vụ). Ngoài ra các địa phương nên bố trí một phần diện tích để gieo trồng các giống lúa mới đã được Trung tâm Giống cây trồng- vật nuôi tỉnh khảo nghiệm qua 3-4 vụ cho kết quả tốt như giống lúa HT6, HT9, khang dân đột biến, có thời gian sinh trưởng tương đương giống khang dân 18, PC6...

Tuỳ theo thời gian sinh trưởng của từng giống và phương thức gieo cấy, điều chỉnh cho lúa trổ tập trung từ 27/7- 7/8/2010 (16/6-27/6 Canh Dần) để thu hoạch nhanh gọn trước 7/9/2010 (29/7 Canh Dần), tránh ngập lụt vào cuối vụ.

Lượng giống cho 1 sào khoảng 4 kg. Phơi lại hạt giống và làm sạch tạp chất. Ngâm trong nước sạch, hạt giống no nước và nhìn thấy phôi trắng (lúa lai ngâm 22 - 24 giờ, lúa thuần từ 42- 50 giờ tuỳ theo từng giống và hạt giống cũ hay hạt giống mới).

Ủ mầm đảm bảo đủ nhiệt độ cao 35 -37oC trong 6 - 8 giờ đầu để hạt nảy mầm tập trung. Khi mầm dài bằng 1/3 - 1/2 hạt thóc thì đem gieo. Chú ý, không để mầm quá dài sẽ làm hạt gống không xuống được lỗ gieo, mầm quá ngắn hạt giống xuống nhiều làm tốn giống và mất công tỉa bỏ.

Trước khi gieo, tháo cạn nước, dùng ván trang lại mặt luống để tạo lớp bùn loãng trên mặt, đảm bảo khi gieo hạt giống chìm trong bùn hoa.

Giàn gieo có các trống để đựng giống, mỗi trống có các hàng lỗ, hàng cách hàng 20 cm. Mở nắp trống, chia đều lượng giống vào trong các trống (chỉ đổ đầy 2/3 trống), đóng nắp lại, kiểm tra nắp cho chắc chắn để tránh bật nắp, hạt giống rơi ra ngoài trong khi kéo gieo. Không được đổ đầy, hạt giống sẽ không xuống được.

Gieo theo luống, các luống cách nhau 30 cm nhằm phát huy tính ưu việt của cây lúa đầu bờ. Trước khi kéo phải đẩy lùi giàn gieo về phía sau để hạt giống văng ra ngay đầu hàng, kéo đều tay để mộng xuống đều theo hàng. Khi gần hết ruộng phải mở nắp trống ra, kiểm tra lượng giống bên trong để điều chỉnh kịp thời.

Bón phân cho lúa gieo thẳng. Đầu tư cho mỗi ha: Đạm urê 180 - 200 kg; lân 450 - 500 kg; kali 150 - 160 kg (kali đỏ). Nếu đã bón lót phân NPK thì có thể giảm bớt lượng đạm và kali từ 25- 30% so với định mức trên. Có thể thay phân đơn bằng phân NPK Đầu Trâu.

Lúa gieo thẳng yêu cầu bón sớm, bón tập trung để cho lúa đẻ kết thúc sớm và tạo điều kiện rút nước cho bộ rễ ăn sâu và chống đổ. Bón thúc lần 1 khi lúa được 2- 2,5 lá, bón 30% đạm + 20% kali (hoăc 50% lượng NPK Đầu Trâu). Bón thúc lần 2 khi lúa đạt 5 - 6 lá, bón 70% đạm còn lại + 30% kali (hoặc 50% lượng phân NPK Đầu Trâu). Bón đón đòng khi lúa có đòng cứt dán thì bón hết lượng phân kali còn lại.

Sau khi gieo phải dùng thuốc trừ cỏ phun ngay khi đất đang còn ẩm. Sử dụng các loại thuốc trừ cỏ tiền nảy mầm như SoFit 300 EC, Heco 600 EC. Prefif 300 EC...sau khi gieo từ 1- 3 ngày. Sau khi phun thuốc phải giữ nước ở rãnh để đảm bảo ruộng luôn đủ ẩm, không để nứt nẻ ít nhất trong vòng 1 tuần.

Điều tiết nước trên ruộng lúa, từ khi lúa mọc 1 lá cho đến khi kết thúc đẻ nhánh khoảng 30- 35 ngày thì luôn luôn giữ nước nông theo chiều cao của cây lúa (từ 2- 5 cm). Sau giai đoạn này rút kiệt nước phơi lộ ruộng từ 10 – 15 ngày tuỳ theo thời tiết và chân đất.

Khi lúa đạt 2 - 2,5 lá, đưa nước láng mặt ruộng, kết hợp bón phân thúc lần 1 và tỉa dặm định lại mật độ. Có thể sử dụng phân bón NPK chuyên dùng và các loại phân qua lá để tăng sức chống chịu, tăng độ mẩy của hạt như: chế phẩm K-H; N-H; A-H và sản phẩm Pisomix: Y15; Y105; Y35...

Khi lúa đạt 5 - 6 lá, đưa nước trở lại, bón phân thúc lần 2, kết hợp làm cỏ, tỉa dặm định mật độ. Giữ mực nước nông để lúa đẻ nhánh được thuận lợi. Khi lúa đẻ đủ số nhánh cơ bản xung quanh 350 dảnh/m2, tháo cạn nước để ruộng nẻ chân chim tạo cây lúa đanh cứng, khống chế lúa đẻ vô hiệu và giải phóng các chất độc trong đất. Khi lúa tượng đòng cứt dán, đưa nước trở lại, kết hợp bón phân đón đòng, giữ mực nước 7- 10 cm cho đến khi lúa chín đỏ đuôi, tháo cạn nước để thu hoạch được thuận lợi.

Phòng trừ sâu bệnh, thường xuyên kiểm tra hơn ở đầu vụ để phát hiện và xử lý kịp thời.

Kinh nghiệm sử dụng giàn kéo gieo thẳng lúa

Tỉnh Hà Tây cũ (nay thuộc Hà Nội) sử dụng giàn kéo gieo thẳng lúa đến nay đã được 2 năm. Trong quá trình sử dụng cho thấy giàn kéo có nhiều ưu thế vượt trội so với phương pháp gieo mạ - cấy truyền thống, đặc biệt năng suất lao động rất cao (1 người sử dụng giàn kéo bằng 40 người cấy lúa).

Tuy nhiên đối với các vùng chưa dồn điền đổi thửa, ruộng đất còn manh mún thì việc gieo bằng giàn kéo khó khăn hơn so với gieo vãi bằng tay. Quá trình thực hiện, chúng tôi có kinh nghiệm sử dụng giàn kéo cần trao đổi như sau:

Thuận lợi:

- Gieo bằng giàn kéo rất nhanh, đảm bảo tính cấp thiết của thời vụ; tiết kiệm công lao động, giải quyết được khâu thiếu nhân lực lúc mùa màng.

- Lúa gieo mật độ đều, ruộng thông thoáng, ít bị bệnh nên năng suất sẽ cao hơn.

Khó khăn:

- Những nơi diện tích ruộng méo, nhỏ dưới 1 sào rất khó sử dụng giàn kéo, gieo vãi bằng tay sẽ tiện lợi hơn.

- Giàn kéo có ít, bình quân 1-3 thôn mới có 1 cái nên người dân đi lại mượn xa, mất thời gian, khi cần đến mượn lại không có giàn ở nhà. Nếu để tập trung HTXNN đứng ra làm dịch vụ cũng khó khăn vì người dân không chủ động, chờ đợi người đến gieo ruộng dễ bị khô, mầm khó bám vào đất.

- Ruộng của hộ gia đình gồm nhiều thửa, phân tán ở các xứ đồng khác nhau, không làm cùng một lúc, mỗi lần gieo lại phải mang giàn đi nên nảy sinh tâm lý ngại sử dụng.

- Giàn kéo khá cồng kềnh, ruộng xa phải mất công vận chuyển trong khi gieo bằng tay không phải lo khâu này.

- Chưa có các linh kiện thay thế.

- Về kỹ thuật: Việc ngâm mạ không đúng kỹ thuật sẽ ảnh hưởng đến việc gieo giàn. Mầm mạ bằng 1/3-1/2 hạt thóc, rễ ra vừa phải là vừa. Nếu ngâm ủ mạ mầm dài hoặc ngắn quá đều ảnh hưởng:

* Mầm ngắn quá khi gieo xuống nhiều dễ thiếu giống.

*Rễ mạ dài quá khi gieo mầm xuống ít gây thừa, lãng phí.

Các khâu: Ngâm ủ mạ đúng tiêu chuẩn, cày bừa, làm phẳng ruộng, lấy nước vào ruộng cấy, tháo nước ra, thời tiết (có mưa hay không?), thời điểm gieo... liên quan mật thiết và phải khớp với nhau. Chỉ cần một khâu chưa đúng sẽ ảnh hưởng đến quá trình gieo mạ bằng giàn kéo. Thông thường các khâu này nông dân thường làm đơn giản nên khi gieo giàn thấy trục trặc dẫn đến ngại sử dụng.

Vì những khó khăn trên nên các địa phương khi triển khai sử dụng giàn kéo để gieo thẳng cần đẩy nhanh quá trình dồn điền đổi thửa, ruộng càng vuông vắn, chủ động tưới tiêu thì sử dụng giàn kéo càng hiệu quả.

Đối với nhà sản xuất: Cần có đại lý bán giàn kéo ở từng vùng, có linh kiện thay thế, kích cỡ ốc vít nên bằng nhau, các điểm khớp nối phải thật chuẩn để dễ tháo lắp. Giàn kéo cần có các độ rộng khác nhau để người dân dễ chọn lựa. Hạ giá xuống từ 300.000đ - 400.000đ/giàn nhằm đạt mục đích 1-2 gia đình có 1 giàn để nông dân chủ động hoàn toàn trong sản xuất.

 Lúa "gieo thẳng" cho năng suất cao

Trung tâm khuyến nông tỉnh Hà Nam cho biết: sau nhiều vụ sản xuất thử nghiệm mô hình "Lúa gieo thẳng" thành công, đến nay trong tỉnh đã có hàng chục hợp tác xã (HTX) nông nghiệp đang áp dụng mô hình này cho sản xuất vụ mùa tới với quy mô từ 5 đến 15 ha.

Các giống lúa được tuyển chọn gieo thẳng trong vụ mùa này là Việt lai 24, Việt lai 20, Khang dân, Việt hương... Đây là sự thay đổi thói quen và tập quán sản xuất lúa nước truyền thống, được giới chuyên môn rất quan tâm. Kết quả khảo sát đánh giá của ngành nông nghiệp Hà Nam vụ lúa đông xuân vừa qua cho thấy: năng suất "Lúa gieo thẳng" cao hơn lúa cấy 10 đến 15%. Điển hình như giống lúa Nhị Ưu 602 được gieo thẳng tại HTX Bình Minh (Bình Lục) năng suất đạt hơn 89 tạ/ha; giống Nhị ưu 84 đạt 83 tạ/ha; giống Bắc thơm số 7 đạt 69 tạ/ha...Trong khi đó, lúa cấy của Hà Nam cùng vụ đông xuân năm nay năng suất trung bình đạt 63 tạ/ha.

Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã phối hợp với nhiều HTX hỗ trợ, hướng dẫn các hộ dân chọn giống, làm đất, chăm sóc lúa mới gieo để cây trồng sinh trưởng tốt. Đến nay, các HTX Nhân Mỹ và Nhân Phúc (huyện Lý Nhân) đang gieo 20 ha "Lúa gieo thẳng" bằng công cụ sạ hàng; HTX Bình Minh, xã Trung Lương (Bình Lục) gieo 15 ha; HTX Thanh Nguyên, xã Thanh Nguyên (Thanh Liêm) gieo thẳng 10 ha. Theo các nhà chuyên môn, chi phí đầu tư sản xuất lúa gieo thẳng chỉ bằng xấp xỉ 50 - 60% so với lúa cấy theo phương pháp truyền thống. Do áp dụng công cụ sạ hàng nên thời gian gieo thẳng chỉ có từ 70 đến 90 phút/mẫu bắc bộ (3.600 m2), trong khi đó lúa cấy bằng mạ cùng diện tích hết khoảng 7 đến 10 ngày công lao động. Mô hình lúa gieo thẳng còn rút ngắn thời gian sinh trưởng từ 7 đến 10 ngày so với lúa cấy, giúp nông dân có điều kiện canh tác các loại hoa màu khác. Tuy vậy, phương pháp gieo thẳng cũng khó thực hiện ở nơi ruộng đất manh mún, ruộng trũng và khó điều tiết mức nước thích hợp đối với cây trồng thời điểm mới gieo. Quy trình chăm sóc, bảo vệ lúa gieo thẳng cũng đòi hỏi tuân thủ đúng kỹ thuật, khắt khe hơn so với lúa cấy.